تعلیم و تربیت در اسلام (کتاب)

کتاب «تعلیم و تربیت در اسلام» مجموعه ای است مشتمل بر کلیه سخنرانی های موجود از استاد شهید مطهری، پیرامون «تعلیم و تربیت» در اسلام که از دو بخش: سخنرانی استاد در جمع دبیران تعلیمات دینی و سخنرانی در انجمن اسلامی پزشکان، تشکیل شده است. مطالعه این کتاب به عنوان مقدمه ای برای آشنایی با مبانی تربیتی اسلام بسیار مفید و راهگشای حل بسیاری از معضلات تربیتی است.

مؤلف

مرتضی مطهری (۱۳۵۸-۱۲۹۸ ش) از اساتید حوزه علمیه قم و معروفترین سخنران در دو دهه قبل از انقلاب، و از نظریه پردازان اصلی جمهوری اسلامی بود.

از جمله اساتید ایشان در راه کسب علم و دانش، علامه طباطبائی، سید محمد حجت، سید صدرالدین صدر و سید محمدتقى خوانسارى را می توان نام برد.

ایشان تألیفات ارزشمندی از خود بجای گذاشت، از جمله: عدل الهی، حماسه حسینی، آزادی معنوی، آشنایی با علوم اسلامی.

شهید مطهرى در طول حیاتش سعی نمود ایدئولوژى اصیل اسلامى را از طریق درس و سخنرانى و تألیف کتاب ارائه نماید. او سرانجام، در ۱۲ اردیبهشت ۱۳۵۸ توسط منافقین به شهادت رسید.

محتوای کتاب

این کتاب از دو بخش تشکیل شده است؛ بخش اول شامل سیزده جلسه سخنرانی استاد مطهری در جمع دبیران تعلیمات دینی است، که برخی از اهم موضوعات طرح شده در این بخش عبارتند از: پرورش عقل، تربیت عقلانی انسانی، مسئله عادت، فعل اخلاقی، کرامت نفس در قرآن و حدیث و ریشه الهامات اخلاقی.

بخش دوم، شامل بحث هایی است که در انجمن اسلامی پزشکان در شش جلسه انجام شده است. برخی از عناوین این بحثها از این قرار است: پرورش جسم و پرورش استعداد عقلانی، تاریخچه تعقل از نظر مسلمین، عوامل تربیت.

مطالعه این کتاب به عنوان مقدمه ای برای آشنایی با مبانی تربیتی اسلام بسیار مفید و راهگشای حل بسیاری از معضلات تربیتی است. در این کتاب ضمن بررسی اصول و مبانی تربیت مانند نسبیت اخلاق، معیار فعل اخلاقی، پرورش یا مبارزه با خود، مراحل خروج از خودخواهی، توجه به استعدادهای انسانی، به عوامل تربیت نیز شامل تعلیم و پرورش عقل، تزکیه نفس، عبادت، مراقبه و محاسبه، معاشرت با صالحان، ازدواج، جهاد و کار پرداخته شده است.

در این کتاب سوالات زیر به طور ضمنی مطرح و پاسخ داده می شود:

• فراگیری دانش در اسلام واجب است، اما کدام دانش؟
• استعدادهای یک انسان را چگونه می توان پرورش داد؟
• ریشه شکل گیری یک عادت در وجود انسان چیست؟
• چرا عصر ما را «عصر تزلزل ارزشها» می نامند؟
• معیار فعل اخلاقی چیست؟
• اخلاق، مطلق است یا نسبی؟
• زیربنای اخلاق اسلامی چیست؟
• ریشه ارزشها در چیست؟
• ازدواج چه نقشی در تربیت انسان دارد؟

منابع

• معرفی کتب استاد مطهری، مسجد شهید بهشتی.
• معرفی کتب استاد مطهری، در دسترس در اسلام ناب، بازیابی: ۱۶ آذر ۱۳۹۲.